δεν είναι μόνο τα βασικά αντιστηρίγματα της Δημοκρατίας, αλλά είναι κυρίως οι δυο θεμέλιοι λίθοι της μιας και μοναδικής αρετής που είναι απαραίτητη για την ίδια την ύπαρξη και την συνοχή της «πόλης» και πολύ φοβούμαι ότι η αδιανόητη «ύβρις» που συντελείται στις μέρες μας στο πρόσωπο των δυο πανάρχαιων αυτών θεοτήτων θα έχει ολέθριες συνέπειες πάνω στον συνεκτικό ιστό της ομαλής και ειρηνικής κοινωνικής μας συνύπαρξης.
Η Αιδώς και η Δίκη μας παραδίνει στον «Πρωταγόρα» ο Πλάτωνας είναι οι δυο ακρόλιθοι της μιας και μοναδικής αρετής που καθιστά δυνατή την επιβίωση της πόλης: Της πολιτικής αρετής!
Και αν η Δίκη (η δικαιοσύνη δηλαδή), αδερφή της Βίας και της Νέμεσης είναι μια δύναμη εξωτερικής επιβολής που προσπαθεί με καταναγκασμό να αντιρροπήσει την αυθαιρεσία και την ανισότητα, η Αιδώς (η ντροπή), είναι μια δύναμη αποκλειστικά εσωτερική, ο μυστικός εσωτερικός δεσμός που το κάθε άτομο διατηρεί με το «καλό», νοούμενο αυτό ως αντίληψη της ίδιας της»θεϊκότητας» της ζωής.
Η λέξη Αιδώς προέρχεται από το ρήμα «αίθω», «καίω», είναι δηλαδή μια εσωτερική φλόγα που κάποτε φανερώνεται και στο πρόσωπο σαν κοκκίνισμα και σαν λέξη είναι εκεί για να μας θυμίζει ότι οι υποσχέσεις , οι διακηρύξεις, οι νόμοι και τα δικαιώματα έρχεται μια στιγμή που για να γίνουν σεβαστά δεν αρκεί μόνο το εξωτερικό καταναγκαστικό πλαίσιο αλλά πρέπει να στηριχτούν και στην ανθρώπινη συνείδηση σ’ αυτό το ηθικό στήριγμα που τους προσφέρει η «παράξενη δύναμη της ντροπής».
Παιδί της Αιδούς και της Δίκης είναι και η «πολιτική βούληση» που οδήγησε στην πρώτη απόπειρα δημιουργίας ενός τεχνητού και ανθρώπινου χώρου όπου θα ήταν δυνατή η πραγμάτωση της δικαιοσύνης όπου η ανθρώπινη μοίρα θα κυβερνιόταν απ’ την κοινή ελεύθερη βούληση, όπου οι πολίτες θα ήταν η πόλη και επομένως το κράτος. Στην εγκαθίδρυση δηλαδή της Δημοκρατίας!*
«άνδρες γαρ πόλις, και ού τείχη, ουδέ νήες ανδρών κεναί» ***(Θουκ.ΑΘ. Πολ.7.77)
Όταν η απρονοησία αυτού που σκέφτεται αφού ενεργήσει (Επιμηθέα), έφτασε να εκθέσει τους ανθρώπους στον έσχατο κίνδυνο, ο Προμηθέας με ρίσκο και κόστος προσωπικό τους έφερε την θεϊκή φωτιά και ο ίδιος ο Δίας, στην ακρόπολη του οποίου ο Προμηθέας δεν είχε πρόσβαση, τους έστειλε με τον Ερμή τους δυο βασικούς αυτούς πυλώνες της » πολιτικής τέχνης» νοούμενης σαν μέσο απαραίτητο της κοινής συμβίωσης.
Και πως να τις μοιράσω; Ρωτά τον Δία ο Ερμής (… τίνα ούν τρόπον δοίη δικην και αιδώ ανθρώποις;)
– «Επί πάντας και πάντες μετεχόντων» απαντά ο Ζεύς, διότι: « ..ου γαρ άν γένοιντο πόλεις, ει ολίγοι αυτών μετέχοιεν ώσπερ άλλων τεχνών».**
αναφορές:
*Olalla Pedro «Η μετέωρη Ελλάδα» εκδ. Παπαζήση 2015
**Πλάτων «Πρωταγόρας» 320a -322d
***Θουκυδίδης Αθηναίων Πολ.7.77
Global Union of Citizens 