1.ΕΝΑ ΠΟΛΥ ΠΙΘΑΝΟ ΜΕΛΛΟΝ

📸✍(ΑΙ) ChatGPT είπε:

Παρακάτω είναι μια περιεκτική ελληνική σύνοψη του άρθρου «Scienza e conoscenza – Jerem» από την ιστοσελίδα Frammenti (δημοσιεύτηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2025)Jerem:

---

Περίληψη

Το κείμενο αναπαράγει εκτενή απόσπασμα από το μανιφέστο του Theodore Kaczynski «Industrial Society and Its Future», στο οποίο επισημαίνεται η υπερβολική πίστη ότι η επιστήμη θα λύσει όλα τα προβλήματα: τον λιμό, την κοινωνική οδύνη, την ψυχολογική δυστυχία.

Κύρια σημεία:

• Οι τεχνολάτρεις («technophiles») υπόσχονται ότι η επιστήμη θα φέρει τέλος στην κακοτυχία, την ασθένεια, την κακή διάθεση — μια προσέγγιση παρόμοια με τις ελπίδες του 19ου αιώνα για ευημερία μέσω της βιομηχανικής επανάστασης. Ωστόσο, η πραγματικότητα έχει δείξει ότι αυτά τα τεχνολογικά «θαύματα» συχνά οδηγούν σε απρόβλεπτες και καταστροφικές κοινωνικές επιπτώσειςJerem.
• Καθώς επιταχύνονται οι τεχνικές αλλαγές, ακόμη κι αν αυτές έχουν καλά αποτελέσματα, συνοδεύονται από νέα, άγνωστα προβλήματα — προκαλείται κοινωνική αποσύνθεση καθώς οι άνθρωποι δεν μπορούν να προβλέψουν ή να ελέγξουν πλήρως τις επιπτώσεις των τεχνολογικών εξελίξεωνJerem.
• Ενδέχεται να βρεθούμε να εμπιστευόμαστε τις αποφάσεις όχι πια στους ανθρώπους αλλά στις μηχανές, θεωρώντας ότι οι αποφάσεις που παίρνονται από μηχανές είναι πιο αξιόπιστες. Στο ανώτατο επίπεδο πολυπλοκότητας, οι άνθρωποι μπορεί να καταλήξουν ανίκανοι να λάβουν ορθές αποφάσεις, χάνοντας ακόμη και την ικανότητα να «απενεργοποιήσουν» τις μηχανές — καθιστώντας τις τόσο κρίσιμες στη λειτουργία της κοινωνίας που η απόπειρα απενεργοποίησής τους θα ισοδυναμούσε με κοινωνικό «αυτοκτονικό» βήμαJerem.
• Σε μια εναλλακτική έκβαση, ο ανθρώπινος έλεγχος θα μπορούσε να περιοριστεί σε ανεπαίσθητες συσκευές (όπως το προσωπικό αυτοκίνητο ή ο υπολογιστής), ενώ οι μεγαλύτερες, σημαντικές αποφάσεις θα παραμένουν στον έλεγχο μιας μικρής, ισχυρής ελίτ. Αυτή η ελίτ — ανάλογα με τα κίνητρά της — μπορεί είτε να εξοντώσει την υπόλοιπη ανθρωπότητα είτε να χρησιμοποιήσει μέτρα ελέγχου (προπαγάνδα, βιολογικές ή ψυχολογικές τεχνικές) για να μειώσει τη γέννηση και, σιγά-σιγά, να εξαφανίσει τους ανθρώπους που θεωρούν “περιττούς”Jerem.
• Αν πάλι πρόκειται για μια «ευγενική» ελίτ, μπορεί να επιλέξει να δημιουργήσει μια μορφή ζωής με ψυχολογικά και σωματικά υγιείς ανθρώπους — με χόμπι και συναισθηματική γαλήνη — αλλά αυτό το είδος ζωής δεν θα ήταν ελεύθερο. Τελικά, οι άνθρωποι θα περιοριζόταν να γίνουν δεκτικοί, υποταγμένοι στον ρόλο διαχείρισης ή «επιβίβασης» σε ένα σύστημα όπου δεν έχουν πλέον ουσιαστική ελευθερία — μοιάζοντας περισσότερο με κατοικίδια παρά με ελεύθερα όνταJerem.

Σχόλιο

Το κείμενο φιλοξενεί μια έντονη κριτική και απαισιόδοξη θεώρηση της τεχνολογίας και της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης με αυτήν. Υπογραμμίζει τα πιθανά σκοτάδια της υπερβολικής τεχνολογικοποίησης: την απώλεια ελευθερίας, έλεγχο από μηχανές ή ελίτ, κοινωνική αποδιοργάνωση και ανεπιθύμητες συνέπειες για την ανθρωπότητα.

Αναδημοσίευση από:https://frammenti.travel.blog/2025/09/10/scienza-e-conoscenza-3/#like-14379

Επιστήμη και γνώση

«Ω!», λένε οι τεχνόφιλοι, «η επιστήμη θα λύσει τα πάντα! Θα νικήσουμε την πείνα, θα εξαλείψουμε την ψυχολογική ταλαιπωρία, θα κάνουμε όλους υγιείς και ευτυχισμένους». Ναι, φυσικά. Αυτό έλεγαν πριν από 200 χρόνια. Πιστεύονταν ότι η Βιομηχανική Επανάσταση θα εξαφάνιζε τη φτώχεια, θα έκανε όλους ευτυχισμένους, κ.λπ. Το πραγματικό αποτέλεσμα ήταν εντελώς διαφορετικό. Οι τεχνόφιλοι είναι απελπιστικά απλοϊκοί (ή αυταπατημένοι) στην κατανόηση των κοινωνικών προβλημάτων. Δεν συνειδητοποιούν (ή επιλέγουν να αγνοήσουν) ότι όταν εισάγονται σημαντικές αλλαγές σε μια κοινωνία, ακόμη και όταν φαίνονται ωφέλιμες, επιφέρουν μια μακρά σειρά άλλων αλλαγών, οι περισσότερες από τις οποίες είναι αδύνατο να προβλεφθούν. Το αποτέλεσμα είναι η αποσύνθεση της κοινωνίας. Έτσι, είναι πολύ πιθανό ότι, στην προσπάθειά τους να τερματίσουν τη φτώχεια και τις ασθένειες και να οικοδομήσουν υπάκουες και ευτυχισμένες προσωπικότητες, οι τεχνόφιλοι θα δημιουργήσουν τρομερά προβληματικά κοινωνικά συστήματα, ακόμη περισσότερο από αυτά του σήμερα. […] Τονίζουμε ότι, όπως έχει δείξει η εμπειρία του παρελθόντος, η τεχνολογική πρόοδος θα δημιουργήσει νέα προβλήματα, και τόσο γρήγορα που τα παλιά θα παραμείνουν άλυτα. Έτσι, οι τεχνόφιλοι θα πρέπει να περάσουν μια μακρά και δύσκολη περίοδο για να επιλύσουν τα ελαττώματα του Θαυμαστού Νέου Κόσμου τους (αν τα καταφέρουν). Εν τω μεταξύ, τα βάσανα θα είναι μεγάλα. Επομένως, δεν είναι σαφές εάν η επιβίωση της βιομηχανικής κοινωνίας σημαίνει λιγότερα βάσανα από την κατάρρευσή της. Η τεχνολογία έχει βάλει την ανθρώπινη φυλή σε τέτοιο χάος που είναι απίθανο να υπάρχει εύκολη διέξοδος.

[…] η μοίρα της ανθρώπινης φυλής μπορεί να βρίσκεται στο έλεος των μηχανών. Κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η ανθρώπινη φυλή δεν πρέπει να είναι τόσο ανόητη ώστε να παραδώσει όλη την εξουσία στις μηχανές. Αλλά πιστεύουμε ότι η ανθρώπινη φυλή δεν πρέπει να παραδώσει την εξουσία στις μηχανές, ούτε οι μηχανές πρέπει να καταλαμβάνουν πεισματικά την εξουσία. Αυτό που υποστηρίζουμε είναι ότι η ανθρώπινη φυλή θα μπορούσε εύκολα να ανεχθεί να διολισθήσει σε μια θέση τέτοιας εξάρτησης από τις μηχανές που δεν θα είχε καμία πρακτική επιλογή, αποδεχόμενη όλες τις αποφάσεις των μηχανών. Καθώς η κοινωνία και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει γίνονται ολοένα και πιο περίπλοκα και οι μηχανές ολοένα και πιο έξυπνες, οι άνθρωποι θα επιτρέπουν όλο και περισσότερο στις μηχανές να λαμβάνουν αποφάσεις για αυτούς απλώς και μόνο επειδή οι αποφάσεις που παράγονται από μηχανές θα απέφεραν καλύτερα αποτελέσματα από αυτές που λαμβάνουν οι άνθρωποι. Τελικά, μπορεί να επιτευχθεί ένα στάδιο όπου οι αποφάσεις που απαιτούνται για να διατηρηθεί το σύστημα σε λειτουργία θα είναι τόσο περίπλοκες που οι άνθρωποι δεν θα είναι σε θέση να τις λάβουν με έξυπνο τρόπο. Σε αυτό το στάδιο, οι μηχανές θα έχουν ουσιαστικά τον έλεγχο. Οι άνθρωποι δεν θα μπορούν καν να απενεργοποιήσουν τις μηχανές επειδή θα εξαρτώνται τόσο πολύ από αυτές που η απενεργοποίησή τους θα ισοδυναμούσε με αυτοκτονία.

Από την άλλη πλευρά, είναι πιθανό να διατηρηθεί ο ανθρώπινος έλεγχος πάνω στις μηχανές. Σε αυτήν την περίπτωση, ο απλός άνθρωπος μπορεί να έχει τον έλεγχο ορισμένων ιδιωτικών μηχανών που κατέχει, όπως το αυτοκίνητο και ο προσωπικός υπολογιστής, αλλά ο έλεγχος των μεγαλύτερων συστημάτων θα βρίσκεται στα χέρια μιας πολύ μικρής ελίτ, όπως είναι σήμερα, αλλά με δύο διαφορές. Λόγω της βελτιωμένης τεχνολογίας, η ελίτ θα έχει μεγαλύτερο έλεγχο πάνω στις μάζες. Και επειδή η ανθρώπινη εργασία δεν θα είναι πλέον απαραίτητη, οι μάζες θα είναι περιττές, ένα άχρηστο βάρος για το σύστημα. Εάν τα μέλη αυτής της ελίτ είναι αδίστακτα, μπορεί απλώς να αποφασίσουν να εξοντώσουν τη μάζα της ανθρωπότητας. Εάν, από την άλλη πλευρά, είναι άνθρωποι, μπορούν να χρησιμοποιήσουν προπαγάνδα ή άλλες ψυχολογικές ή βιολογικές τεχνικές για να μειώσουν το ποσοστό γεννήσεων μέχρι να εξαφανιστεί η μάζα της ανθρωπότητας, αφήνοντας τον κόσμο σε αυτούς. Ή, εάν η ελίτ αποτελείται από φιλελεύθερους με μαλθακότητα, μπορεί να αποφασίσουν να παίξουν τον ρόλο των καλών ποιμένων για την υπόλοιπη ανθρώπινη φυλή. Θα διασφαλίσουν ότι θα ικανοποιούνται οι σωματικές ανάγκες όλων, ότι όλα τα παιδιά θα μεγαλώνουν σε ψυχολογικά υγιείς συνθήκες, ότι όλοι θα έχουν ένα υγιές χόμπι για να απασχολούνται και ότι οι δυσαρεστημένοι θα μπορούν να ακολουθήσουν μια «θεραπεία» για να θεραπεύσουν το «πρόβλημά» τους. Φυσικά, η ζωή δεν θα έχει πλέον κανένα σκοπό και οι άνθρωποι θα πρέπει να κατασκευάζονται βιολογικά ή ψυχολογικά, είτε για να αφαιρεθεί η ανάγκη τους για τη διαδικασία της εξουσίας είτε για να «εξιδανικευτεί» η ορμή τους για εξουσία σε κάποιο ακίνδυνο χόμπι. Αυτά τα κατασκευασμένα ανθρώπινα όντα μπορεί να είναι ευτυχισμένα σε μια τέτοια κοινωνία, αλλά αναμφίβολα δεν θα είναι ελεύθερα. Θα υποβιβαστούν στην κατάσταση των κατοικίδιων ζώων.

— Θεόδωρος Κατσίνσκι (1942 – 2023), «Η Βιομηχανική Κοινωνία και το Μέλλον της»

Scienza e conoscenza