📸pexels-photo

✍guchellas-(AI)ChatGPT

Το άρθρο του Roberto Pereira στο El Candelabro εμβαθύνει στην ύπαρξη της ελευθερίας ως την πιο καθοριστική δύναμη της ανθρώπινης ζωής — όχι ως αφηρημένη υπόθεση, αλλά ως επιλογή που βιώνεται ως ευθύνη.

Κάθε απόφαση — από την πιο ασήμαντη έως την υπερβατική — σχηματοποιεί την αυθεντικότητα της ύπαρξής μας, ενώ η παράλειψη δεν είναι ουδέτερη: η μη επιλογή ήδη συνιστά επιλογή, με ενδεχόμενες συνέπειες.

Η αυθεντική ελευθερία δεν προϋποθέτει απομόνωση· αντίθετα, προϋποθέτει πειθαρχία, στοχασμό και θάρρος, στοιχεία απαραίτητα για να απαντήσει κανείς στο διαρκές κάλεσμα της δυνατότητας της αυτοπραγμάτωσης.

Αυτό το κάλεσμα ενέχει κοινωνική εμβέλεια: η ελευθερία δεν ανήκει μόνο στο άτομο, αλλά είναι συλλογική. Καθώς κάθε πράξη ή παράλειψη εκφράζει θέση στην ιστορία, η ιστορία υφαίνεται από τα άτομα που είτε αναλαμβάνουν είτε αποφεύγουν τη δική τους ευθύνη.

Η ελευθερία, τέλος, γίνεται μορφή κοινωνικής ευθύνης, μέσω της οποίας συνιστάται η προσωπική και η συλλογική μας ταυτότητα.

Αναδημοσίευση από:https://revistaliterariaelcandelabro.blog/2025/09/existencialismo-libertad-humana-eleccion-autentica/?jetpack_skip_subscription_popup

ΤΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ CANDELABRO

Φωτίζοντας μυαλά.

Πολιτισμός , Πνευματικότητα , Φιλοσοφία , Ψυχολογία

Υπαρξισμός και ελευθερία: η επιλογή που ορίζει τον άνθρωπο

Ημερομηνία: 10 Σεπτεμβρίου 2025Συγγραφέας: Ρομπέρτο ​​Περέιρα

---

Ανάμεσα στα πιο επιδραστικά ρεύματα της σύγχρονης σκέψης, ο υπαρξισμός αποτελεί απάντηση στην αβεβαιότητα της ύπαρξης και στην επείγουσα ανάγκη εύρεσης νοήματος σε έναν κόσμο που αλλάζει. Μακριά από το να προσφέρει συνταγές, θέτει την ελευθερία ως τον πυρήνα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και το σημείο εκκίνησης κάθε ευθύνης. Η ζωή δεν γίνεται δεκτή έτοιμη: κατασκευάζεται σε κάθε απόφαση, σε κάθε πράξη που αφήνει το στίγμα της στην ιστορία. Τι σημαίνει να ζεις αυθεντικά; Τι σημαίνει να μην επιλέγεις και να αφήνεις τους άλλους να αποφασίζουν για εμάς;

---

Ο πολυέλαιος. Φωτίζοντας μυαλά

«Τίποτα δεν συμβαίνει πραγματικά στην ανθρώπινη ύπαρξη χωρίς επιλογή. Η δομή του ανθρώπου είναι ουσιαστικά ελευθερία, μια ελευθερία που δεν είναι αδιαφορία, αλλά κανονιστικότητα, οφείλει να είναι: το οφείλει να είναι της πεπερασμένης προσωπικότητας του ανθρώπου και επομένως της ενότητας του είναι πάνω στην οποία βασίζεται και της κοινότητας που βρίσκει σε αυτό το έδαφος της συνάντησης και της αμοιβαίας κατανόησης. Ο άνθρωπος αντιμετωπίζει συνεχώς την κρίσιμη εναλλακτική λύση μεταξύ του είναι και του μη είναι, μεταξύ της αυτοκυριαρχίας στην κατοχή των δικών του δυνατοτήτων και της διασποράς και της υποτίμησης αυτών των δυνατοτήτων, μεταξύ μιας ανώνυμης και ασήμαντης ζωής και μιας έντονης και ουσιαστικής ζωής που έχει τις ρίζες της στην ιστορία. Αυτή η εναλλακτική λύση προσφέρεται συνεχώς στην επιλογή του ανθρώπου, όχι πλέον στην αδιαφορία των αντίθετων δυνατοτήτων της, αλλά στην πραγματική, συνεχώς ανανεούμενη κλήση που η αυθεντική δυνατότητα απευθύνει στον άνθρωπο, στην πράξη της οδήγησής του προς την ιστορικότητα. Η ελευθερία του ανθρώπου εγγυάται την αδιάκοπη ανανέωση αυτής της κλήσης. Είναι αλήθεια ότι ο άνθρωπος μπορεί επίσης να μην την λάβει υπόψη, και αυτή η δυνατότητα είναι αποτελεσματική και πραγματική· η πιθανότητα της αμαρτίας.» 

Abbagnano, Niccola, Εισαγωγή στον Υπαρξισμό.

---

Η ελευθερία ως υπαρξιακό θεμέλιο του ανθρώπου

---

Τίποτα δεν είναι πιο καθοριστικό για την ανθρώπινη ζωή από την ελευθερία που νοείται ως επιλογή. Ο Nicola Abbagnano, στην Εισαγωγή στον Υπαρξισμό , υποστηρίζει ότι η ύπαρξη είναι άνευ νοήματος εάν η άσκηση της ελευθερίας δεν θεωρείται ως μια συστατική πράξη. Ο άνθρωπος δεν ζει απλώς καθοδηγούμενος από την τύχη ή τις περιστάσεις: εκπληρώνει τον εαυτό του στο βαθμό που επιλέγει, και αυτή η επιλογή γίνεται το μέτρο της αυθεντικότητάς του ή της διασποράς του. Έτσι, η ελευθερία δεν είναι αδιαφορία, αλλά το καθήκον μιας προσωπικότητας στη διαδικασία εδραίωσής της απέναντι στον κόσμο.

Ο υπαρξισμός προσφέρει ένα όραμα στο οποίο η ελευθερία δεν περιορίζεται σε ένα απεριόριστο πεδίο ουδέτερων πιθανοτήτων, αλλά βιώνεται ως ευθύνη. Τα ανθρώπινα όντα αντιμετωπίζουν συνεχώς την κρίσιμη εναλλακτική λύση μεταξύ του να είναι και του να μην είναι, μεταξύ του να κατέχουν τις αυθεντικές δυνατότητές τους ή να χάνονται στην κοινοτοπία. Αυτή η ένταση ορίζει το υπαρξιακό δράμα: η ζωή μπορεί να έχει νόημα και να έχει τις ρίζες της στην ιστορία, ή μπορεί να περιέλθει στην ασημαντότητα μιας ανώνυμης ύπαρξης. Η ελευθερία, σε αυτό το πλαίσιο, γίνεται η ίδια η προϋπόθεση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Ο Abbagnano τονίζει ότι αυτή η επιλογή δεν συμβαίνει αφηρημένα, αλλά στην καθημερινή ζωή. Κάθε απόφαση, από την πιο ασήμαντη έως την πιο υπερβατική, ανταποκρίνεται σε ένα συνεχές κάλεσμα αυθεντικής δυνατότητας. Η ύπαρξη ανανεώνεται στο βαθμό που ο άνθρωπος ακούει αυτή την εσωτερική φωνή που τον κατευθύνει προς μια ζωή γεμάτη νόημα. Ωστόσο, η πιθανότητα απόρριψης αυτού του καλέσματος είναι εξίσου πραγματική. Η αμαρτία, κατανοητή φιλοσοφικά, δεν είναι μόνο μια ηθική αποτυχία, αλλά η εγκατάλειψη της δυνατότητας να είναι κανείς πλήρως ο εαυτός του.

Η ελευθερία, επομένως, είναι η ρίζα της ανθρώπινης ιστορικότητας. Μια ουσιαστική ζωή δεν χτίζεται στην απόλυτη μοναξιά, αλλά στην κοινότητα, στην αμοιβαιότητα των αμοιβαία αναγνωρισμένων νοημοσύνης. Η συνάντηση με τους άλλους δημιουργεί ένα κοινό έδαφος όπου η επιλογή αποκτά απήχηση. Η λήψη αποφάσεων δεν είναι απλώς η επιβεβαίωση ενός ατομικού σχεδίου, αλλά η ένταξη του εαυτού στον ιστορικό ιστό στον οποίο ξεδιπλώνεται όλη η ύπαρξη. Έτσι, η ελευθερία γίνεται μια μορφή κοινωνικής ευθύνης.

Η ανθρώπινη κατάσταση, επομένως, συνεπάγεται τη διαβίωση σε μια συνεχή ένταση μεταξύ αυθεντικότητας και διασποράς. Ο κίνδυνος να χαθεί κανείς στην αδράνεια της καθημερινότητας απειλεί πάντα το άτομο. Ωστόσο, το κάλεσμα για αυθεντική ελευθερία δεν σταματά ποτέ. Ανανεώνεται συνεχώς και προσφέρει στην ανθρωπότητα την ευκαιρία να ανακαλύψει ξανά την εσωτερική της ύπαρξή. Η ελευθερία, αντί να είναι ένα περιστασιακό προνόμιο, είναι μια συνθήκη που εγγυάται το ίδιο το γεγονός της ύπαρξης, ακόμη και αν η ανθρωπότητα μπορεί να μην το γνωρίζει.

Υπό αυτή την έννοια, ο υπαρξισμός δεν προωθεί έναν απελπιστικό μηδενισμό, αλλά μάλλον μια ηθική ευθύνης. Η επιλογή είναι αναπόφευκτη, και σε αυτήν την αναπόφευκτη φύση βρίσκεται το μεγαλείο του ανθρώπινου όντος. Η αδιαφορία αποκαλύπτεται ως ψευδαίσθηση: κάθε πράξη, κάθε παράλειψη, εκφράζει μια θέση σχετικά με τη δυνατότητα ύπαρξης. Ακόμα και η μη επιλογή είναι ήδη μια επιλογή, με όλες τις συνέπειές της. Η ελευθερία, νοούμενη με αυτόν τον τρόπο, είναι αναπόφευκτη.

Το πεπερασμένο της ζωής προσθέτει μια κρίσιμη απόχρωση σε αυτήν την προσέγγιση. Ο άνθρωπος δεν έχει έναν άπειρο ορίζοντα δυνατοτήτων. Οι αποφάσεις του σημαδεύονται από τον χρόνο και τη θνητότητα. Ως εκ τούτου, η επιλογή αποκτά έναν επείγον χαρακτήρα: η αναβολή της επ’ αόριστον ισοδυναμεί με την αποποίηση της αυθεντικότητας. Η ελευθερία δεν είναι μια αιώνια αφαίρεση, αλλά ένα συγκεκριμένο έργο εγγεγραμμένο στη χρονικότητα. Σε αυτό το σημείο, η ιστορικότητα του ανθρώπου γίνεται το στάδιο όπου παίζεται το πεπρωμένο του.

Η αμαρτία, από υπαρξιακή οπτική γωνία, εμφανίζεται ως η αποτελεσματική δυνατότητα της αυτοαπάρνησης. Δεν είναι απλώς μια θρησκευτική κατηγορία, αλλά μια οντολογική κατάσταση: να ζεις με την πλάτη στην αυθεντικότητα, να υποβαθμίζεις την ύπαρξη και να καταφεύγεις στην ανωνυμία. Αυτή η απόρριψη του καλέσματος της ελευθερίας φτωχαίνει τη ζωή και την υποβιβάζει σε κενή επανάληψη. Η αλλοτρίωση, ο κομφορμισμός και η αδιαφορία είναι εκδηλώσεις αυτού του τρόπου ύπαρξης που αποφεύγει την ευθύνη.

Αντιθέτως, η άσκηση της ελευθερίας ανοίγει την πόρτα σε μια έντονη και ουσιαστική ζωή. Η αυθεντικότητα δεν περιορίζεται σε μια υποκειμενική επιβεβαίωση, αλλά μάλλον απαιτεί ριζωμένη στην ιστορία και την κοινότητα. Μια πλήρης ζωή είναι αυτή που αναγνωρίζει την ενότητα που αποτελεί τη βάση του ατόμου και επεκτείνεται και στους άλλους σε μια ανταλλαγή αναγνώρισης. Η αυθεντική ελευθερία δεν είναι απομόνωση, αλλά ανοιχτότητα προς τους άλλους, δέσμευση στην κοινότητα και κατασκευή κοινού νοήματος.

Η προσέγγιση του Abbagnano συνάδει με τα κεντρικά ζητήματα της σύγχρονης φιλοσοφίας: πώς να ζούμε σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα, κατακερματισμό και κρίση αξιών. Η ελευθερία, νοούμενη ως κανονιστικότητα, προσφέρει μια διέξοδο: δεν πρόκειται για την αυθαίρετη επινόηση νοήματος, αλλά μάλλον για την απάντηση σε ένα κάλεσμα που είναι εγγεγραμμένο στην ίδια τη δομή της ύπαρξης. Αυτή η προοπτική μας προσκαλεί να αγκαλιάσουμε τη ζωή όχι ως βάρος, αλλά ως ένα δημιουργικό έργο.

Στην πράξη, αυτή η έννοια υπονοεί την αναγνώριση ότι κάθε απόφαση διαμορφώνει ένα έργο. Η ελευθερία απαιτεί πειθαρχία, στοχασμό και θάρρος για να αντιμετωπίσει κανείς τις εναλλακτικές λύσεις που παρουσιάζει η ζωή. Οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν πάντα σταυροδρόμια που δοκιμάζουν την ικανότητά τους να είναι πιστοί στον εαυτό τους. Αυτή η πιστότητα μεταφράζεται σε αυθεντικότητα, στη συνοχή μεταξύ της επιλεγμένης επιλογής και του έργου ζωής που επιθυμούν να οικοδομήσουν. Η αυθεντικότητα, επομένως, δεν είναι ένα σημείο άφιξης, αλλά μια συνεχής διαδικασία.

Η ηθική διάσταση αυτής της φιλοσοφίας γίνεται εμφανής όταν εξετάζουμε τις κοινωνικές συνέπειες της επιλογής. Η ελευθερία δεν είναι μόνο προσωπική, αλλά και συλλογική. Η ιστορία υφαίνεται από τις αποφάσεις των ατόμων που αναλαμβάνουν ή αποφεύγουν την ευθύνη τους. Ως εκ τούτου, η έκκληση για αυθεντικότητα δεν μπορεί να διαχωριστεί από την οικοδόμηση μιας δίκαιης και ουσιαστικής κοινότητας. Η ελευθερία πραγματώνεται πλήρως όταν προσανατολίζεται σε ένα κοινό αγαθό.

Αναλύοντας αυτό το πλαίσιο, βλέπουμε ότι ο υπαρξισμός θέτει έναν ορίζοντα τόσο ζήτησης όσο και ελπίδας. Ζήτησης, επειδή απαιτεί από το άτομο συνεχή προσοχή στις αποφάσεις του, απόρριψη της παθητικότητας και άνοιγμα στο νόημα. Ελπίδας, επειδή επιβεβαιώνει ότι η αυθεντική δυνατότητα δεν εξαφανίζεται ποτέ, ότι είναι πάντα εκεί, ανανεώνεται και μας καλεί να ανακαλύψουμε ξανά τον εαυτό μας. Ακόμα και εν μέσω αποτυχίας ή λάθους, η ελευθερία προσφέρει μια νέα ευκαιρία.

Το συμπέρασμα που προκύπτει από αυτούς τους στοχασμούς είναι ότι η ελευθερία δεν είναι ένα αβάσταχτο βάρος, αλλά η ύψιστη έκφραση της ανθρώπινης υπόστασης. Αποτελεί τον άξονα που συνδέει την προσωπική και την ιστορική ζωή, το σημείο συνάντησης μεταξύ πεπερασμένου και υπερβατικού χαρακτήρα. Το να επιλέγεις σημαίνει να δημιουργείς, και σε αυτή την πράξη, ο άνθρωπος ολοκληρώνει τον εαυτό του και συμβάλλει στη διαμόρφωση του κόσμου. Το νόημα της ύπαρξης διακυβεύεται σε κάθε απόφαση, και η δυνατότητα μιας αυθεντικής ζωής εξαρτάται από την ανταπόκριση σε αυτό το κάλεσμα.

Εν ολίγοις, η πρόταση του Abbagnano μας καλεί να κατανοήσουμε την ελευθερία ως το θεμέλιο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και την κινητήρια δύναμη της ιστορίας. Η συνεχής επιλογή μεταξύ ύπαρξης και μη ύπαρξης καθορίζει το πεπρωμένο της ανθρωπότητας, η οποία βρίσκει στην αυθεντικότητα το μονοπάτι προς μια πλήρη ζωή. Αυτή η αντίληψη ανοίγει μια ηθική και υπαρξιακή προοπτική που παραμένει επίκαιρη σήμερα: η ανθρωπότητα είναι ελεύθερη και σε αυτήν την ελευθερία έγκειται το μεγαλείο και η ευθύνη της. Η εναλλακτική λύση παραμένει ανοιχτή. κάθε ζωή είναι το στάδιο αυτής της απόφασης.

---

Αναφορές

Abbagnano, N. (2004). Εισαγωγή στον Υπαρξισμό . Fondo de Cultura Económica.

Χάιντεγκερ, Μ. (2003). Είναι και Χρόνος . Τρόττα.

Sartre, J.P. (1996). Είναι και Μηδέν . Alianza Editorial.

Marcel, G. (2002). Το Μυστήριο του Είναι . Caparrós Editores.

Jaspers, Κ. (1999). Φιλοσοφία της Ύπαρξης . Fondo de Cultura Económica.

---

Ο πολυέλαιος. Φωτίζοντας μυαλά

#υπαρξισμός #φιλοσοφία #ελευθερία #είναι #αυθεντικότητα #ιστορικότητα #ηθική #ευθύνη #Abbagnano #Σαρτρ #Χάιντεγκερ #σκέψη

Existencialismo y libertad: la elección que define al ser humano

σχολιο: «ο Μουνκ επαναστατεί. Απορρίπτει μια κοινωνία που σήμερα, όπως και χθες, θέλει καταναλωτές αλλά όχι πολίτες, στρατιώτες αλλά όχι στοχαστές, μάσκες αλλά όχι αληθινά πρόσωπα. Επειδή το να είσαι ελεύθερος δεν είναι προνόμιο αλλά επιλογή, αυτό σου λέει. Αν είσαι ελεύθερος, δημιουργείς τον κόσμο. Αν δεν είσαι ελεύθερος, ο κόσμος σε δημιουργεί. Η επιλογή είναι δική σου.» https://frammenti.travel.blog/2025/09/11/perche-luomo-di-munch-urla/#like-14420